สถานที่ตั้ง

จังหวัด พัทลุง

ประเภทสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

ถ้ำ

ความสำคัญ/ลักษณะของสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

ตั้งอยู่บริเวณเชิงเขาคูหาสวรรค์ ถนนคูหาสวรรค์ เขตเทศบาลเมืองพัทลุง ห่างจากสถานีรถไฟพัทลุงประมาณ 400 เมตร ใกล้ ๆ ตลาดพัทลุงจะมีทางเลี้ยวซ?ายที่เขาหัวแตก เป?นทางไปสู่วัดคูหาสวรรค์ วัดนี้สร?างในสมัยอยุธยา ต?อมาได้ยกฐานะเป?นพระอารามหลวงแห่งแรกในจังหวัดพัทลุง ปากถ้ําอยู่ทางด้านตะวันตก ห่างจากพระอุโบสถ ประมาณ 30 เมตร เดิมชาวบานเรียกว่า "ถ้ําน้ําเงิน" 

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางกายภาพ

ลักษณะทั่วไปภายในถ้ํา   ภายในถ้ํามีพระพุทธรูปปางไสยาสน?องค?ใหญ? วัดความยาวตั้งแต?พระรัศมีจนถึงพระบาท ยาว 12 เมตร และ พระพุทธรูปปางมารวิชัย หน?าตักกว?าง 3.70 เมตร สูงประมาณ 6 เมตร สันนิษฐานว?าคงมีมาตั้งแต?สมัยกรุงศรีอยุธยา ต?อมามีการสร?างเพิ่มเติมจนมีทั้งสิ้น 37 องค? ประดิษฐานอยู?ตามผนังถ้ํา และบริเวณหน?าถ้ํามีจารึกพระปรมาภิไธยย?อ ของพระมหากษัตริย?และพระนามาภิไธยย?อของพระบรมวงศานุวงศ?หลายพระองค?ปรากฏอยู? 

ภายในมีไฟแสงสว?างตลอดทางเดิน มีหินงอกหินย?อยตลอดทาง พบขยะบริเวณใต?พื้นที่ถูกเสริมด้วย แผ?นปูนซีเมนต? สภาพหน้าถ้ําเป?นประตูเหล็ก และมีกันสาดที่ชํารุดแตกหักหมดแล้ว ด้านในสุดมีแองน้ําเชื่อกันว?า สามารถลอดผ?านเข?าไปได้

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางชีวภาพ

สัตว?ที่อาศัยบริเวณถ้ํา  

        ไม?พบ 

สุนทรียภาพและการพัฒนาทางกายภาพ

ความสําคัญในด?านสิ่งแวดล?อมศิลปกรรม  ภายในถ้ําเคยมีการค?นพบพระพิมพ?ดินดิบ มีพระพุทธรูปปูนป??นจํานวนมาก รวมทั้งมีพระพุทธรูปปูนป??นปาง ไสยาสน?ซึ่งเป?นที่เคารพนับถือว?ามีความศักดิ์สิทธิ์มาก นอกจากนี้บริเวณผนังหน?าถ้ํายังมีจารึกพระปรมาภิไธยย?อของ พระมหากษัตริย?และพระนามาภิไธยย?อของพระบรมวงศานุวงศ?หลายพระองค?ปรากฏอยู? (จ.ป.ร. ป.ป.ร. ภ.ป.ร. ส.ก. และ ส.บ.) ถ้ําคูหาสวรรค?จึงมีความสําคัญในฐานะที่เป?นแหล?งโบราณคดีและเป?นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่เป?นที่เคารพของ ประชาชนโดยทั่วไปอีกด?วย ทั้งนี้ถ้ําคูหาสวรรค?ได?รับการประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานแล?ว