สถานที่ตั้ง

จังหวัด เชียงใหม่ อำเภอ อำเภอแม่ออน ตำบล บ้านสหกรณ์ 50130

ประเภทสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

ถ้ำ

สถานภาพ

- แหล่งธรรมชาติท้องถิ่น
- แหล่งธรรมชาติอันควรอนุรักษ์ (มติ ครม. วันที่ 7 พ.ย. 2532)

ความสำคัญ/ลักษณะของสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

  เป็นพุทธสถานที่สำคัญของชาวไทยและชาวไทยล้านนา และสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดเชียงใหม่

ถ้ำเมืองออน ตั้งอยู่ที่อำเภอแม่ออน จังหวัดเชียงใหม่ เป็นถ้ำขนาดใหญ่เป็นโพรงอยู่ใต้ภูเขาหินปูน ภายในถ้ำเมืองออนมีหินงอกหินย้อยที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ และมี “พระธาตุนมผา” ซึ่งเป็นหินงอกบรรจุพระเกศาขององค์สัมมาสัมพุทธเจ้า นับได้ว่าเป็นพระธาตุที่มีความแปลกและงดงามมาก เนื่องจากมาจากธรรมชาติมิใช้สิ่งก่อสร้างของมนุษย์

การเดินเที่ยวถ้ำเมืองออนนั้นจากจุดจอดรถต้องเดินขึ้นบันไดพญานาค 187 ขั้น เข้าสู่ปากถ้ำ ก่อนที่จะต้องเดินลงเข้าสู่ถ้ำ เส้นทางค่อนข้างชันและแคบแม้จะมีบันได บางช่วงต้องแทรกตัวหลบผนังหินภายในถ้ำ การเยี่ยมชมควรใช้ความระมัดระวัง ตลอดทางมีไฟตามทาง ใช้เวลาเดินเที่ยวราวครึ่งชั่วโมงถึงหนึ่งชั่วโมง  จุดต่างๆที่น่าสนใจบริเวณถ้ำเมืองออนนอกจากพระธาตุนมผา ได้แก่ พระสถูปครูบาศรีวิชัยที่ตั้งอยู่ที่บริเวณปากถ้ำ ถ้ำฤาษี หินงอกหินย้อยรูปร่างต่างๆอาทิ ไดโนเสาร์ แมวหิน หัวสิงโต น้ำหยดนมผา กระโถนฤาษี เต่าหิน หัวพญานาค บัวพันชั้น ทรายหลายแล้ง ไม้สักล้านปี พระพุทธรูปต่างๆที่อยู่ภายในถ้ำ พระเจ้าลี้ลับ พระกรุณาไชยาสน์ พระพุทธเจ้านั่งบัว นอกจากนั้นจากปากถ้ำสามารถเดินขึ้นไปอีก 700 กว่าขั้นเพื่อนมัสการหลวงพ่อทันใจและชมวิวทิวทัศน์ที่สวยงาม

ตำนานความเชื่อ

 มีตำนานกล่าวไว้ว่า เมื่อครั้งในอดีตพระพุทธเจ้าเคยได้เดินธุดงค์มาเผยแพร่คำสอน ผ่านมายังเมืองหริภุญชัย แล้วขึ้นเหนือมาที่ ถ้ำดอยศิลา นี้ โดยภายในถ้ำนั้นจะมีพญานาคสิงสถิตอยู่ ซึ่งพญานาคตนนั้นก็ได้แปลงกายเป็นมนุษย์ แล้วนำเอาผลไม้ น้ำผึ่งป่า ถวายแด่พระพุทธเจ้า 

การเดินเที่ยวถ้ำเมืองออนนั้นจากจุดจอดรถต้องเดินขึ้นบันไดพญานาค 187 ขั้น เข้าสู่ปากถ้ำ ก่อนที่จะต้องเดินลงเข้าสู่ถ้ำ เส้นทางค่อนข้างชันและแคบแม้จะมีบันได บางช่วงต้องแทรกตัวหลบผนังหินภายในถ้ำ การเยี่ยมชมควรใช้ความระมัดระวัง ตลอดทางมีไฟตามทาง ใช้เวลาเดินเที่ยวราวครึ่งชั่วโมงถึงหนึ่งชั่วโมง

          จุดต่างๆที่น่าสนใจบริเวณถ้ำเมืองออนนอกจากพระธาตุนมผา ได้แก่ พระสถูปครูบาศรีวิชัยที่ตั้งอยู่ที่บริเวณปากถ้ำ ถ้ำฤาษี หินงอกหินย้อยรูปร่างต่างๆอาทิ ไดโดนเสาร์ แมวหิน หัวสิงโต น้ำหยดนมผา กระโถนฤาษี เต่าหิน หัวพญานาค บัวพันชั้น ทรายหลายแล้ง ไม้สักล้านปี พระพุทธรูปต่างๆที่อยู่ภายในถ้ำ พระเจ้าลี้ลับ พระกรุณาไชยาสน์ พระพุทธเจ้านั่งบัว นอกจากนั้นจากปากถ้ำสามารถเดินขึ้นไปอีก 700 กว่าขั้นเพื่อนมัสการหลวงพ่อทันใจและชมวิวทิวทัศน์ที่สวยงาม

 

 ถ้ำเมืองออนในอดีตเป็นสถานที่สำคัญ เพราะเคยเป็นสถานที่ปฏิบัติธรรมวิปัสสนากัมมัฏฐาน ของครูบาศรีวิชัย ซึ่งเป็นอริยะสงฆ์แห่งล้านนาไทย ที่ชาวล้านนาและประชาชนทั่วไปไห้ความเคารพศรัทธากันอย่างกว้างขวาง หากพูดถึงครูบาศรีวิชัยคงไม่มีใครที่ไม่รู้จักเพราะท่านเป็นพระผู้สร้างวัดดอยสุเทพ   เมื่อปี พ.ศ. 2473 ท่านพระครูบาศรีวิชัยนักบุญแห่งล้านนาไทย ได้ธุดงค์มาพบถ้ำดอยศิลาแห่งนี้  จึงได้ชักชวนชาวบ้านผู้มีจิตศรัทธาสร้างถนนและบันไดขึ้นสู่ปากถ้ำและได้สร้างพระพุทธรูปทันใจซึ่งสามารถสร้างเสร็จภายใน 1 วัน ประดิษฐานอยู่บนดอยถ้ำศิลาเพื่อให้พุทธศาสนิกชนทั่วไปได้กราบไหว้บูชาพร้อมกับเปลี่ยนชื่อจาก ถ้ำดอยศิลา  เป็น ถ้ำเมืองออน ตั้งแต่นั้นมาจนถึงทุกวันนี้  ปัจจุบันยังมีร่องรอยและแท่นที่นั่งของครูบาเจ้าศรีวิชัยปรากฏให้เห็นอยู่ ภายในถ้ำถือว่าเป็นสถานที่ที่มีความสงบเงียบและร่มเย็นด้วยบารมีครูบาเจ้าศรีวิชัย  บริเวณปากถ้ำมีรูปปั้นครูบาศรีวิชัย และสถูปอัฏฐิที่บรรจุของท่านไว้ มีพระพุทธรูปประดิษฐานเคียงคู่อยู่ด้านข้าง เพื่อให้คนที่ขึ้นไปเที่ยวได้นมัสการบูชาเพื่อเป็นสิริมงคลให้กับตนเอง

ตามตำนานกล่าวไว้ว่าในอดีตพระพุทธเจ้าได้เดินธุดงค์เผยแพร่คำสอนผ่านมายังเมืองหริภุญชัย แล้วขึ้นเหนือมายังถ้ำดอยศิลาซึ่งเป็นชื่อเดิมของถ้ำ    เมืองออน ได้มีพญานาคที่สิงสถิตอยู่ภายในถ้ำแปลงกายเป็นมนุษย์แล้วได้นำเอาผลไม้และน้ำผึ่งป่าถวายแด่พระพุทธเจ้า เมื่อท่านรับเอาแล้วก็ถวายพรแก่พญานาค พญานาคจึงมีความปิติยินดีจึงขอเอาเกศาธาตุพระพุทธเจ้ามาตั้งไว้ในพระธาตุนมผาเพื่อเป็นที่กราบไหว้สักการะบูชาภายในถ้ำ ต่อมาในปี พ.ศ. 2471 ท่านครูบาศรีวิชัยได้ธุดงค์มาพบถ้ำแห่งนี้ จึกชักชวนผู้มีจิตศรัทธาสร้างถนนและบันไดขึ้นสู่ปากถ้ำและได้เปลี่ยนชื่อถ้ำเป็น “ถ้ำเมืองออน” ในที่สุด