สถานที่ตั้ง
จังหวัด เพชรบุรี อำเภอ อำเภอเมืองเพชรบุรี ตำบล คลองกระแชง 76000
ประเภทสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ
ภูเขา
สถานภาพ
- แหล่งธรรมชาติอันควรอนุรักษ์ (มติ ครม. วันที่ 7 พ.ย. 2532)
ความสำคัญ/ลักษณะของสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ
เขาวัง หรือ อุทยานประวัติศาสตร์พระนครคีรี เป็นสถานที่เที่ยวที่สำคัญของเพชรบุรีซึ่งถือได้ว่า เป็นสัญลักษณ์ของเมืองเพชรบุรี เพราะเมื่อเข้าสู่เมืองเพชรบุรี สิ่งที่จะได้เห็นโดดเด่นเห็นมาแต่ไกล คือ เขาวัง ซึ่งมีเจดีย์และอาคารสีขาวสะอาดเขาวังเป็นโบราณสถาน เก่าแก่คู่เมืองเพชรบุรี ตั้งอยู่บนยอดเขาสูง 92 เมตร เดิมเรียกว่า เขาสมนหรือเขาคีรี พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงพอพระราชหฤทัยที่จะสร้างพระราชวังสําหรับเสด็จแปรพระราชฐานขึ้นบนยอดเขาแห่งนี้ จึงโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาเพชรนิสัย ศรีสวัสดิ์ปลัดเมืองเพชรบุรีเป็นนายงานก่อสร้างจนสําเร็จเรียบร้อยเมื่อปีพ.ศ.2403 ทรงพระราชทานนามว่า พระนครคีรี แต่ชาวเมืองเพชรเรียกกันติดปากว่า เขาวัง มาจนปัจจุบัน เขาวัง นอกจากนี้ ยังมีการจัดงานเทศกาลในทุกๆ ปี ที่จะมีงานเฉลิมฉลองพระนครคีรี เพราะมีทั้งการแสดงศิลปวัฒนธรรมต่างๆ และการจุดพลุดอกไม้ไฟ
เขาวังประกอบด้วยยอดเขาใหญ่ๆ 3 ยอดด้วยกัน ดังนี้
ยอดเขาด้านทิศตะวันออก บริเวณไหล่เขาเป็นที่ตั้งของวัดมหาสมณาราม ภายในพระอุโบสถมีภาพเขียนฝีมือขรัวอินโข่งบนผนังทั้งสี่ด้าน เป็นวัดเก่าแก่ตั้งแต่สมัยอยุธยา ส่วนบนยอดเขาเป็นที่ตั้งของวัดพระแก้ว วัดประจำพระราชวังพระนครคีรีเช่นเดียวกับวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งเป็นวัดประจำพระบรมมหาราชวังในกรุงเทพฯ ภายในวัดพระแก้วประกอบด้วยพระอุโบสถขนาดเล็ก ประดับด้วยหินอ่อน ยอดเขากลาง เป็นที่ประดิษฐานพระธาตุจอมเพชร มีความสูง 40 เมตร บรรจุพระบรมสารีริกธาตุไว้ภายใน จากจุดนี้สามารถมองเห็นพระที่นั่ง ต่างๆ บนยอดเขาอีก 2 ยอด รวมทั้งทิวทัศน์ของตัวเมืองเพชรบุรีได้อีกด้วยยอดเขาด้านทิศตะวันตก เป็นที่ตั้งของพระราชวังอันเป็นที่ประทับได้แก่ พระที่นั่งเพชรภูมิไพโรจน์ พระที่นั่งปราโมทย์มไหสวรรย์ พระที่นั่งเวชยันต์วิเชียรปราสาท พระที่นั่งราชธรรมสภา หอชัชวาลเวียงชัย หอพิมานเพชรมเหศวร์ พระที่นั่งสันถาคารสถาน หอจตุเวทปริตพัจน์ ศาลาทัศนานักขัตฤกษ์ นอกจากนี้แล้วยังมี โรงรถ โรงม้า ศาลามหาดเล็ก ศาลาลูกขุน ศาลาด่าน ศาลาเย็นใจ ทิมดาบองครักษ์ และโรงครัว ตามแบบพระราชวังทั่วไป
ตำนานความเชื่อ
-
ประวัติศาสตร์ และโบราณคดี
เขาวัง พระราชวังบนภูเขาเป็นโบราณสถานเก่าแก่คู่เมืองเพชรบุรี ตั้งอยู่บนยอดเขาสูง 92 เมตร เดิมเรียกว่า เขาสมนหรือเขาคีรี พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงพอพระราชหฤทัย ที่สร้างพระราชวังสำหรับเสด็จแปรพระราชฐานขึ้นบนยอดเขาแห่งนี้ จึงโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาเพชรนิสัยศรีสวัสดิ์ ปลัดเมืองเพชรบุรีเป็นนายงานก่อสร้างจนสำเร็จเรียบร้อยเมื่อปี พ.ศ. 2403 ทรงพระราชทานนามว่า พระนครคีรี แต่ชาวเมืองเพชรเรียกกันติดปากว่าเขาวัง สืบมาจนบัดนี้ พระนครคีรีมีพระที่นั่ง พระตำหนัก วัด และกลุ่มอาคารต่าง ๆ มากมาย ส่วนใหญ่เป็นสถาปัตยกรรมตะวันตกแบบนิโอ-คลาสสิคผสมสถาปัตยกรรมจีน ตั้งอยู่บนยอดเขา 3 ลูก คือยอดเขาด้านทิศตะวันออก เขายอดกลาง และยอดเขาด้านทิศตะวันตก
ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางกายภาพ
ธรณีวิทยา ภูเขาหินปูน
ลักษณะภูมิประเทศ พื้นที่เขาวังเป็นภูเขา 3 ลูก ตั้งอยู่ในอำเภอเมืองเพชรบุรี
ดิน ลักษณะดินเป็นดินร่วนปนทราย
น้ำ -
ขยะ มีขยะกระจายอยู่ทั่วไป
ภูมิทัศน์ พื้นที่ภูเขาประกอบด้วยที่ตั้งของพระราชวัง วัด ปราสาท พระที่นั่ง และอาคารสถานที่ต่างๆ ล้อมรอบด้วยตัวเมืองเพชรบุรี จึงทำให้บริเวณพื้นที่บนเขาวังสามารถมองเห็นทิวทัศน์เบื้องล่างของจังหวัดเพชรบุรีได้
ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางชีวภาพ
พืชพรรณ มีพรรณไม้ดั้งเดิมอยู่บ้าง มีการนำพรรณไม้อื่นมาปลูกเพื่อความสวยงามของสถานที่
สัตว์ป่า สามารถพบเห็นลิงแสมเป็นจำนวนมาก
ประเภทการใช้ประโยชน์
การใช้ประโยชน์เป็นแหล่งท่องเที่ยวและการศึกษาวิจัยเชิงประวัติศาสตร์
สุนทรียภาพและการพัฒนาทางกายภาพ
มีการพัฒนาทางกายภาพที่โดดเด่นบนยอดเขา
โครงการพัฒนา
มีการพัฒนารถรางขึ้นสู่ยอดเขาวัง
สิ่งก่อสร้างและสิ่งอำนวยความสะดวก
มีสิ่งก่อสร้างที่เป็นพระราชวังในสมัยรัชกาลที่ 4 และมีสิ่งอำนวยความสะดวกประเภทห้องน้ำและศูนย์ข้อมูลสำหรับผู้ที่เข้ามาเยี่ยมชมในพื้นที่
มีที่จอดรถ
มีห้องน้ำ
มีบริการรถรางไฟฟ้าสำหรับ ขึ้น-ลง เขาวัง
ป้ายสื่อสาร