สถานที่ตั้ง

จังหวัด ชลบุรี อำเภอ อำเภอเมืองชลบุรี ตำบล แสนสุข 20130

ประเภทสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

ภูเขา

สถานภาพ

- แหล่งธรรมชาติท้องถิ่น

ความสำคัญ/ลักษณะของสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

เขาสามมุข เป็นเนินเขาเตี้ยๆ ที่มีความสูงประมาณ 45 เมตร อยู่กึ่งกลางระหว่างบ้านอ่างศิลาและหาดบางแสน ในอำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี เชิงเขาเป็นที่ตั้งของสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ศาลเจ้าแม่เขาสามมุข และเป็นสัญลักษณ์ในดวงตราประจำจังหวัดชลบุรี  อีกทั้งยังเป็นที่อยู่อาศัยของลิงจำนวนมาก และยังสภาพแวดล้อมที่มีต้นไม้จำนวนมาก บรรยากาศสะอาด สดชื่น

ตำนานความเชื่อ

- ในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย ณ หมู่บ้านชาวประมงแห่งหนึ่งในจังหวัดชลบุรี มีหญิงสาวผู้หนึ่งชื่อว่า สาวมุข หรือ สาวมุข เป็นหญิงสาวสวยชาวเมืองบางปลาสร้อย ผู้กำพร้าบิดามารดา อาศัยอยู่กับยายที่กระท่อมเชิงเขาสามมุขแห่งนี้ ต่อมาสาวมุขได้พบรักกับหนุ่มนามว่า แสน บุตรกำนันบ่าย เศรษฐีแห่งบ้านหิน (อ่างศิลา) ทั้งสองต่างสัญญาว่า จะรักกันชั่วนิรันดร แต่มีเหตุการณ์ให้สาวมุขก็ได้วิ่งหนีหายไปบนเชิงเขาริมหน้าผา และสาวมุขได้ตัดสินใจโดดหน้าผาบูชาความรักจนถึงแก่ชีวิต ด้วยความเสียใจอย่างสุดซึ้ง แสนจึงโดดหน้าผาตายตามไปอีกคนหนึ่ง จากเหตุการณ์นี้เอง ภูเขาที่เป็นอนุสรณ์แห่งความรักของหนุ่มแสน และสาวมุขจึงชื่อว่า เขาสามมุข   เนื่องจากเป็นศาลเจ้าที่เกิดจากความรัก จึงมีหนุ่มสาวนำว่าวที่ตนเองกับคนรักมาถวายเพื่อให้เจ้าแม่อวยพรให้รักสมหวัง และมีชาวประมงมาจุดประทัดถวายก่อนเดินเรือเพื่อขอให้จับปลาได้มากและเดินเรืออย่างปลอดภัย

- อีกตำนานกล่าวว่าเดิมเขาสามมุขเป็นถ้ำใหญ่ ในถ้ำมีทรัพย์สมบัติมากมาย เช่น โต๊ะ โตก ถาด ถ้วย จาน ฯลฯ สิ่งของเหล่านี้ถือกันว่าเป็นของเจ้าแม่เขาสามมุข เวลามีงานชาวบ้านไปบอกกล่าวขอยืมมาใช้ได้ เสร็จแล้วก็เอาไปคืน ต่อมามีคนไม่ซื่อตรงยืมมาแล้วเอาของไม่ดีไปส่งแทน บางทีก็ไม่ส่งคืน เจ้าจึงเอาหินปิดปากถ้ำเสีย ไม่ให้ใครเข้าออกอีก เจ้าแม่เขาสามมุขจึงเป็นที่เคารพนับถือมาจนทุกวันนี้ ใครไปกราบไหว้จะต้องถวายว่าวและมะพร้าวอ่อน เพราะเชื่อว่าเจ้าแม่โปรด

ประวัติศาสตร์ และโบราณคดี

-

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางธรณีวิทยา

ด้านธรณีวิทยา เขาสามมุขเป็นแนวรอยเลื่อนตัวของเปลือกโลกและประกอบด้วยหินรอยเลื่อนชนิดหินบด (cataclasite) มากที่สุดเกือบทั้งเขา[

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางกายภาพ

ธรณีวิทยา    เขาสามมุกเป็นแนวรอยเลื่อนตัวของเปลือก
โลกและประกอบด้วยหินรอยเลื่อนชนิดหินบด (cataclasite) มากที่สุดเกือบทั้งเขา หน้าผาบริเวณสัน
เขาคือระนาบรอยเลื่อนขนาดใหญ่ โดยมีผงรอยเลื่อน (fault gouge) เป็นหย่อมๆตามระนาบรอยเลื่อน
หินรอยเลื่อนสัมผัสกับหินแกรนิตและหินไน้ส์ที่แตกและผุอันเป็นผลจากแรงเฉือนของรอยเลื่อน หินแกรนิตแสดงการเรียงตัวของแผ่นแร่ไบโอไทต์ หินรอยเลื่อนที่พบทั้งหมดแสดงการถูกสารละลายซิลิก้าแทรกซึมเข้าไปในเนื้อหินและตกผลึกตามรอยแตกเต็มไปหมดทำให้หินรอยเลื่อนมีลักษณะคล้ายกับสายแร่ควอรตซ์หรือหินเพกมาไทต์ 
ลักษณะภูมิประเทศ    เป็นเขาโดดขนาดเล็กติดทะเลบางแสน
ดิน    ดินร่วนปนทราย
น้ำ    -
ขยะ    ขยะจำนวนมากจากการท่องเที่ยว
ภูมิทัศน์    เนินเขาเตี้ยๆอยู่กึ่งกลางระหว่างบ้านอ่างศิลา และหาดบางแสน เชิงเขาเป็นที่ตั้งศาลเจ้าแม่เขาสามมุก และมีลิงป่าอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก หากขับรถขึ้นไปบนเขาจะมองเห็นวิวทิวทัศน์ของทะเลบางแสน หากเป็นวันที่มีอากาศปลอดโปร่งจะมองเห็นเกาะสีชังและตัวเมืองศรีราชา 

 

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางชีวภาพ

พืชพรรณ    พรรณไม้ท้องถิ่น
สัตว์ป่า    ลิงแสม

 

ประเภทการใช้ประโยชน์

แหล่งท่องเที่ยวชมวิว และศาลเจ้าแม่เขาสามมุข

สุนทรียภาพและการพัฒนาทางกายภาพ

มีการพัฒนาถนนลาดยางรถทุกชนิดสามารถขับวนรอบตัวเขาได้ จากยอดเขาสามารถเห็นทิวทัศน์ของทะเลบางแสน แต่บริเวณรอบๆเขาพบขยะจำนวนมาก และส่งกลิ่นเหม็น ทำให้พื้นที่ดูสกปรกไม่น่าท่องเที่ยว

โครงการพัฒนา

-  มีอาคารจุดชมวิว 

- ศาลเจ้าแม่เขาสามมุข ให้ประชาชนกราบไห้ว

สิ่งก่อสร้างและสิ่งอำนวยความสะดวก

บันได เส้นทางเดิน ร้านค้า ถนนลาดยาง ถังขยะ ระบบไฟฟ้า ป้ายสื่อความหมาย รูปปั้นพระพุทธรูป