สถานที่ตั้ง

จังหวัด เลย อำเภอ อำเภอเอราวัณ ตำบล ผาอินทร์แปลง 42220

ประเภทสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

ภูเขา

สถานภาพ

- แหล่งธรรมชาติท้องถิ่น

ความสำคัญ/ลักษณะของสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

- ผานางผาเกิ้ง/ผาเกิ้งผานาง อยู่ในพื้นที่บ้านผานาง หมู่ที่ 5 ตำบลผาอินแปลง อำเภอเอราวัณ จังหวัดเลย มีสภาพป่าธรรมชาติที่สมบูรณ์ พันธุ์ไม้หลากหลายชนิด มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่มาก เช่น ลิง ชะมด อีเห็น ไก่ป่า กระรอก และนกชนิดต่าง ๆ มีสระน้ำขนาดใหญ่ซึ่งมีน้ำตลอดปี ภายในมีโครงการศิลปาชีพ อันเนื่องมาจากพระราชดำริในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ หน่วยงานรับผิดชอบ มณฑลทหารบกที่ 28 พัฒนาส่งเสริมอาชีพและพัฒนาคุณภาพชีวิตให้แก่ราษฎรในพื้นที่ เช่น การทอผ้าไหม โรงเพาะเห็ด บ่อเลี้ยงปลา เลี้ยงกบ เพาะชำกล้าไม้ 

ตำนานความเชื่อ

- เนื่องด้วยสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงมีความห่วงใยราษฏรในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ส่วนใหญ่มีฐานะยากจนและต้องประสบกับวิกฤตต่างๆ เช่น น้ำท่วม ความแห้งแล้ง ความไม่แน่นอนของสภาพดินฟ้าอากาศ ทั้งนี้เนื่องจากประชาชนมีการบุกรุกตัดไม้ทำลายป่าเพื่อทำไร่เลื่อนลอยกันมาก จึงทรงมีพระราชเสาวนีย์ ให้ พันเอก เรวัต บุญทับ ผู้บัญชาการกองพลทหารราบที่ ๓ (ยศและตำแหน่งในขณะนั้น) ร่วมกับจังหวัดเลย จัดพื้นที่เพื่อจัดทำโครงการฯ สำหรับช่วยเหลือราษฎรยากจน และไม่มีที่ทำกิน เพื่อลดการทำลายป่าอีกทางหนึ่ง กองพลทหารราบที่ ๓ ได้ดำเนินการตามพระราชเสาวนีย์ และได้เลือกพื้นที่บริเวณ ผานาง - ผาเกิ้ง บ้านผานาง หมู่ที่ ๕ ตำบลผาอินทร์แปลง กิ่ง อำเภอเอราวัณ จังหวัดเลย จำนวน ๑๓๕ ไร่ ในพื้นที่จำนวน ๓๕๐ ไร่ อยู่ติดกับภูเขาซึ่งเป็นป่าธรรมชาติ ปัจจุบันขยายพื้นที่เป็น ๕๐๐ ไร่ มีลำธารไหลผ่านเหมาะกับการทำไร่นาสวนผสมและสวนป่าตามโครงการป่ารักน้ำ จึงจัดตั้งเป็นโครงการฯ ขึ้นในปีที่ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เจริญพระชนพรรษา ครบ ๖๐ พรรษา ในปี พ.ศ. ๒๕๓๕ โดยมีวัตถุประสงค์หลักรักษาสภาพป่าที่สมบูรณ์มิให้ถูกทำลาย พัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎรให้ดีขึ้น โดยส่งเสริมอาชีพและจัดสรรที่ทำกินให้เป็นหลักแหล่ง ฟื้นฟูสภาพป่าให้กลับคืนสู่สภาพความสมบูรณ์ให้เป็นป่าธรรมชาติ ป่าใช้สอย และป่าเศรษฐกิจ

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางกายภาพ

มีป่าเบญจพรรณและมีลำห้วยไหลผ่าน

ประเภทการใช้ประโยชน์

1. ด้านโครงการศิลปาชีพ
โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ ผานาง - ผาเกิ้ง อันเนื่องมาจากพระราชดำริในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ
หน่วยงานรับผิดชอบ มณฑลทหารบกที่ ๒๘ 

2. เป็นการส่งเสริมอาชีพให้ราษฎรในบริเวณดังกล่าว ได้มีรายได้เพิ่มมากขึ้น ช่วยให้พื้นที่ปลูกสร้างสวนป่า จำนวน 125 ไร่ ได้กลับมีความอุดมสมบูรณ์

3. ลดการบุกเบิกพื้นที่ป่าเขาเพื่อการเกษตรกรรมของราษฎรได้

โครงการพัฒนา

1. โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ ผานาง-ผาเกิ้ง ได้ดำเนินการก่อสร้างและปรับปรุง อาคารแสดงและจำหน่ายสินค้า รวมทั้งส่งเสริมและพัฒนาอาชีพ กลุ่มอาชีพต่างๆ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎร  ในโครงการให้ดีขึ้นอย่างต่อเนื่องตอลดเวลา

2. กิจกรรมที่ดำเนินการพัฒนา
    1) กลุ่มทอผ้าไหม        
    2) กลุ่มตีเหล็ก        
    3) กลุ่มหัตถกรรมไม้        
    4) กลุ่มสมุนไพร         
    5) กลุ่มนวดแผนไทย   

3. ขุดลอกผาเกิ้ง – ผานาง ขนาดพื้นที่ประมาณ 15 ไร่ ลึกเฉลี่ย 2 เมตร คันดินโดยรอบสูง 3.5 เมตร คันกว้าง 6 เมตร ยาว 260 เมตร พร้อมอาคารทิ้งน้ำ 1 แห่ง สามารถเก็บกักน้ำได้จำนวน 100,000 ลูกบาศก์เมตร 

สิ่งก่อสร้างและสิ่งอำนวยความสะดวก

- รักษาสภาพป่าที่สมบูรณ์มิให้ถูกทำลายอนุรักษ์ ฟื้นฟูสภาพป่าที่ถูกทำลายให้กลับคืนสู่สภาพเดิมให้มีทั้งป่าธรรมชาติ ป่าเศรษฐกิจ ป่าใช้สอยโดยใช้พื้นที่แต่น้อยให้เกิดประโยชน์มากที่สุด