สถานที่ตั้ง
จังหวัด น่าน อำเภอ อำเภอบ่อเกลือ ตำบล บ่อเกลือใต้ 55220
ประเภทสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ
ธรณีสัณฐานและภูมิลักษณวรรณา
สถานภาพ
- แหล่งธรรมชาติท้องถิ่น
ความสำคัญ/ลักษณะของสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ
เป็นบ่อเกลือบนภูเขาแห่งเดียวในโลก มีลักษณะเป็นบ่อเกลือสินเธาว์ที่อยู่บนพื้นที่สูงปัจจุบันมีจำนวน 3 บ่อ คือ บ่อบ้านหลวง หมู่ที่ 1 ตำบลบ่อเกลือใต้ 2 บ่อ ห่างจากอำเภอ 1.5 กม. และบ้าน บ่อหยวก หมู่ที่ 3 ตำบลบ่อเกลือเหนือ 1 บ่อ ห่างจากอำเภอ 22 กม. ชาวบ้านจะนำน้ำในบ่อ ซึ่งมีรสเค็มมาต้มเพื่อผลิตเป็นเกลือสินเธาว์เพื่อบริโภคและจำหน่ายเป็นรายได้อีกทางหนึ่ง
ตำนานความเชื่อ
แต่เดิมบริเวณพื้นที่เหล่านี้เป็นป่าดงพงไพร ไม่มีผู้คนอาศัยอยู่ แต่มีหนองน้ำที่พวกสัตว์ต่างๆ ชอบมากินน้ำในหนองน้ำแห่งนี้ และยังมีนายพรานผู้หนึ่งมาล่าสัตว์ และเห็นว่าพวกเหล่าสัตว์ทั้งหลายมากินน้ำที่นี่เป็นประจำ เมื่อลองชิมดูจึงรู้ว่าเค็ม ข่าวล่วงรู้ไปถึงเจ้าหลวงภูคา และเจ้าหลวงบ่อ จึงชวนกันมาดูน้ำเกลือ โดยทั้ง 2 พระองค์ขึ้นไปอยู่ที่บนยอดดอยภูจั๋น เพื่อแข่งขันกันพุ่งสะเดา(หอก) เจ้าหลวงภูคาพุ่งหอกไปตกทางตะวันตกของน้ำมาง ตรงที่ตั้งของหนอกในปัจจุบัน เจ้าหลวงบ่อ พุ่งหอกไปตกทางตะวันตกของน้ำมาง ข้ามน้ำมางตรงที่ตั้งของหอเจ้าพ่อหลวงในปัจจุบัน ชาวบ้านที่ชมดูการพุ่งหอก ไปนำเอาหินมาก่อเป็นที่สังเกตแล้วตั้งเป็นโรงหอ ทำพิธีเพื่อตอบแทนบุญคุณเจ้าทั้ง 2 พระองค์ ทุกปี ภายหลัง ทั้ง 2 พระองค์คิดกันว่า จะนำคนที่ไหนมาอยู่ เมื่อปรึกษากันแล้วจึงไปนำคนที่อยู่เชียงแสน ซึ่งเป็นบรรพบุรุษของชาวบ่อหลวงมาหักล้างถางพงและทำเกลืออยู่ที่นี่
ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางธรณีวิทยา
เป็นแหล่งเกลือที่มีน้ำเกลือผุดขึ้นมาตามแนวรอยแตก ผ่านชั้นหินทรายแป้งสีน้ำตาลแดงสลับชั้นกับหินดินดานสีแดงแกมน้ำตาลของหมวดหินภูกระดึง ชั้นหินบริเวณนี้ได้รับอิทธิพลจากธรณีแปรสัณฐาน ทำให้เกิดรอยแตกในเนื้อหิน และเกิดสภาพคดโค้งในชั้นหิน
ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางกายภาพ
ภูมิทัศน์โดยรอบเป็นชุมชน บริเวณหลังศูนย์สาธิตมีภูเขาและลำน้ำไหลผ่าน
ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางชีวภาพ
พืชพรรณ เป็นพืชท้องถิ่น
ประเภทการใช้ประโยชน์
การประกอบอาชีพการทำเกลือสินเธาว์ และการท่องเที่ยว
กลุ่มผู้ใช้ประโยชน์หลักคือ ชุมชนท้องถิ่น กลุ่มผู้ใช้ประโยชน์รองคือ นักท่องเที่ยวในภูมิภาคอื่นๆ
สุนทรียภาพและการพัฒนาทางกายภาพ
การออกแบบอาคาร สิ่งก่อสร้างมีความกลมกลืน โดยเฉพาะการใช้วัสดุธรรมชาติ เช่น หลังคามุงจาก อาคารผสมผสานไม้กับไม้ไผ่ ขนาดอาคารและรูปแบบมีความเหมาะสม