สถานที่ตั้ง
จังหวัด ตราด อำเภอ อำเภอเขาสมิง ตำบล ประณีต 23150
ประเภทสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ
ธรณีสัณฐานและภูมิลักษณวรรณา
สถานภาพ
- แหล่งธรรมชาติอันควรอนุรักษ์ (มติ ครม. วันที่ 7 พ.ย. 2532)
ความสำคัญ/ลักษณะของสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ
ลักษณะของหินภูเขาไฟที่เป็นหินบะซอลต์ ซึ่งมีลักษณะต่างจาก หินบะซอลต์ทั่วไปเรียกว่า เสาหินบะซอลต์ (columnar basalt) เนื่องจากมีลักษณะเป็นแท่งเหมือนเสาหินทั่วไป เนื้อหินบะซอลต์จะเป็นเนื้อละเอียดสีเข้ม ส่วนใหญ่ประกอบด้วยแร่เฟลด์สปาร์ แร่ไพรอกซีน และแร่โอลิวีน เสาหินบะซอลต์เกิดจากการที่ลาวาถ่ายโอนความร้อนอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะบริเวณ ส่วนผิวของลาวาจะเย็นตัว เร็วกว่าลาวาส่วนที่อยู่ด้านในจึงทำให้เกิดการหดตัวอย่างรวดเร็วเกิดเป็นรอยแตกในแนวลึกอย่างสม่ำเสมอ โดยแนวแตก แต่ละแนว จะทำมุมกันประมาณ 120 องศา ทำให้เห็นแนวแตกด้านบนเป็น รูป 5-6 เหลี่ยม
ตำนานความเชื่อ
เขาโต๊ะโมะ คาดว่าจะสร้างขึ้นในสมัยก่อนพุทธกาล ตามตำนานกล่าวว่า พระราชา (ไม่รู้เมืองไหน) ขนทรัพย์ของพระองค์มาจากแสนตุ้ง โดยขนขึ้นเกวียนมาแล้วนำมาฝังไว้ตรงนี้ ใช้แท่นหินวางเรียงเป็นแนว ตั้งเป็ญสัญลักษณ์ว่าเป็นทุนทรัพย์ของพระองค์ ลักษณะจึงเป็นเนินดิน มีต้นไม้ปกคลุม มีแท่งหินวางเรียงราย หินเหล่านี้มีสีน้ำตาลเข้ม เป็นรูปเหลี่ยมถึงเก้าเหลี่ยม ยาวตั้งแต่ ๓๐ เซนติเมตรไปจนถึง ๑๕๐ เซนติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลางตั้งแต่ ๑๔ เซนติเมตร ไปจนถึง ๒๐ เซนติเมตร น้ำหนักตั้งแต่ ๑๐ - ๑๐๐ กิโลเมตร วางเรียงซ้อนคล้ายเดิมเป็นเทวสถาน หินบางก้อนเขาเอามาแขวนไว้ให้เคาะ จะดังกังวาลเหมือนเสียงระฆัง และเมื่อก่อนมีโพรงเป็นเหมือนถ้ำ โดยคนเข้ามาขุดจะหาทรัพย์ เทวดาเลยพังถ้ำให้ยุบลงมาปิดถ้ำเสีย
ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางธรณีวิทยา
เมื่อประมาณ 2 – 3 ล้านปีที่ผ่านมา เกิดการประทุของภูเขาไฟ พาหินหนืดจากใต้เปลือกโลกไหลประทุขึ้นมาเป็นลาวา ( lava ) ของหินบะซอลต์ ปกคลุมพื้นผิวบริเวณนี้แล้วเกิดการเย็นตัวอย่างรวดเร็ว มีผลทำให้ส่วนบนของหินบะซอลต์ได้รับแรงดึงทุกทิศทุกทางจากการหดตัวในขณะที่เย็นตัวลง จึงเกิดรอยแตกรอยแยกที่ตั้งฉากกับพื้นผิวมีลักษณะหินแตกเป็นหลาย ๆ เหลี่ยมคล้ายเสา ( columnar ) ตั้งตรงหรือล้มระเนระนาดบ้างอยู่ในบริเวณนี้
ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางกายภาพ
เป็นเนินเขาเตี้ยๆมีต้นไม้น้อยใหญ่ขึ้นปกคลุม มีอ่างเก็บน้ำอยู่บริเวณใกล้เคียง พบขยะปริมาณมาก
ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางชีวภาพ
- พืชพรรณ พรรณไม้ท้องถิ่น
- สัตว์ป่า ลิง นก กิ้งก่า และแมลง จำพวกพวกบุ้ง
ประเภทการใช้ประโยชน์
การท่องเที่ยวและนันทนาการ
พระพุทธศาสนา
สุนทรียภาพและการพัฒนาทางกายภาพ
ทัศนียภาพโดยรอบมีความเป็นธรรมชาติอยู่ มีการพัฒนาอาคารสถานที่ภายในวัด ป้ายสื่อความหมายไม่ได้รับการดูแลทำให้ผุพังไปมาก