สถานที่ตั้ง

จังหวัด ประจวบคีรีขันธ์ อำเภอ อำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ ตำบล ประจวบคีรีขันธ์ 77000

ประเภทสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

ธรณีสัณฐานและภูมิลักษณวรรณา

สถานภาพ

- แหล่งธรรมชาติท้องถิ่น

ความสำคัญ/ลักษณะของสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

เป็นภูเขาขนาดเล็ก ทางขึ้นอยู่ด้านหลังศาลากลางจังหวัด มีบันได 396 ขั้น ขึ้นไปจนถึงยอดเขาซึ่งมีความสูง 245 เมตรจากระดับน้ำทะเล และเป็นที่ตั้งของวัดเขาช่องกระจก ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธบาทจำลองและพระบรมสารีริกธาตุซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จมาทรงประกอบพิธีบรรจุเมื่อวันที่ 12 มิถุนายน 2501 และทรงปลูกต้นพระศรีมหาโพธิ์ มีงานฉลองเป็นประจำวันที่ 12 มิถุนายน ของทุกปี ด้านทิศเหนือของภูเขามีช่องโปร่งทะลุดูคล้ายกับกรอบของกระจกอันเป็นที่มาของชื่อ จากยอดเขาสามารถมองเห็นวิวทิวทัศน์ของตัวเมือง อ่าวทั้งสามและหมู่เกาะต่างๆ ได้อย่างสวยงาม มีศาลานั่งพักผ่อนหย่อนใจ

ช่องกระจกเกิดอยู่ในชั้นหินปูนชั้นหนาตอนบนของยอดเขา เป็นรูโหว่ทะลุเป็นช่องกว้างขนาดใหญ่ เกิดจากรอยหินแตกหลายทิศทางในชั้นหินปูน และแรงลมที่พัดปะทะกับเขาริมทะเล ทำให้หินแตกหลุดหายและเกิดเป็นช่องกระจกหรือโพรงทะลุ   ซึ่งในอนาคตหินส่วนที่อยู่ด้านบนของช่องกระจกอาจจะหลุดร่วงออกลงไป สิ้นสภาพของการเป็นช่องกระจกได้

ตำนานความเชื่อ

-

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางธรณีวิทยา

ลักษณะทางธรณีของเขาช่องกระจก ประกอบด้วย ชั้นหิน 2 ชุด  คือ ชุดที่ 1 มีอายุอยู่ในช่วง 280-270 ล้านปี พบอยู่ตอนล่างของเขา ประกอบด้วยชั้นหินดินดาน (Shale) สีดำ สลับกับหินโคลน (Mudstone) และหินทราย (Sandstone) มีซากดึกดำบรรพ์พวกไบรโอซัว (Bryozoa) และแบรคิโอพอด (Brachiopod) จำนวนมาก จากซากดึกดำบรรพ์ หินเหล่านี้เกิดจากการสะสมของตะกอนเลนทรายในทะเลตื้น ในช่วงเวลา 280-270 ล้านปี และชุดที่ 2 เป็นหินปูน (Limestone) ที่มีซากดึกดำบรรพ์พวก ฟอแรมินิเฟอรา (Foraminifera) และสาหร่ายอายุ 270 – 260 ล้านปี หินปูนในช่วงที่ต่อเนื่องกับหินชุดแรกจะเป็นหินปูนชั้นบางๆ โดยความหนาจะเพิ่มขึ้นจนถึงชั้นบนสุด จึงเป็นหินปูนชั้นหนา ที่มีรอยแตก (Fracture) หลายทิศทาง การเปลี่ยนแปลงชนิดของหินทั้ง 2 ชุด มีลักษณะค่อยเป็นค่อยไปต่อเนื่องกัน  (โดยช่วงแรกหินปูนเข้าไปแทรกสลับในลักษณะชั้นบางๆ ต่อมาชั้นหินปูนจะหนาขึ้น ในขณะที่ชั้นหินที่มาจากตะกอนโคลนทรายบางลง จนในที่สุดมีเพียงหินปูนชั้นหนา แสดงให้เห็นว่า แอ่งสะสมตัวได้เปลี่ยนสภาพจากระดับตื้นริมฝั่งเป็นระดับที่ลึกกว่าเดิม หรือระดับน้ำทะเลได้รุกเข้าไปในผืนแผ่นดิน)  ปัจจัยที่ทำให้เกิดช่องกระจก (window) คือรอยแตกหลายทิศทางในชั้นหินปูน คุณสมบัติของหินปูนที่ละลายน้ำได้ดีและแรงลมที่ปะทะกับเขาริมทะเล   

(เขาช่องกระจก - กรมทรัพยากรธรณี dmr.go.th)

ช่องกระจกเกิดอยู่ในชั้นหินปูนชั้นหนาตอนบนของยอดเขา เป็นรูโหว่ทะลุเป็นช่องกว้างขนาดใหญ่ เกิดจากปัจจัยสำคัญ 3 ประการ คือ รอยแตกหลายทิศทางในชั้นหินปูน คุณสมบัติของหินปูนที่ละลายได้ดีในน้ำที่มีฤทธิ์เป็นกรดอ่อน และลมแรงที่พัดปะทะกับเขาริมทะเล รอยแตกในชั้นหินปูนเกิดจากอิทธิพลการเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลก ทำให้แอ่งตะกอนเดิมถูกยกตัวขึ้นกลายเป็นพื้นที่สูง เมื่อรอยแตกเหล่านี้ตัดกัน ทำให้เนื้อหินตรงส่วนกลางเป็นอิสระจากหินส่วนใหญ่ ปฏิกิริยาเคมีที่เกิดกับเนื้อหินทำให้รอยแตกขยายกว้าง ทำให้เนื้อหินที่เป็นอิสระมีขนาดเล็กลง และหลุดร่วงออกไป แรงลมปะทะจะเป็นตัวกลางช่วยนำพาหินที่หลุดเป็นอิสระให้ตกหายออกไปจากที่เดิม เกิดเป็นช่องกระจกหรือโพรงทะลุ ในอนาคตหินส่วนที่อยู่ด้านบนของช่องกระจกอาจจะหลุดร่วงออกไป สิ้นสภาพของการเป็นช่องกระจกได้

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางกายภาพ

เป็นภูเขามีความสูง 245 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล ภูมิทัศน์โดยรอบเป็นชุมชนเมือง และชายหาดบริเวณภูเขายังมีสภาพเป็นธรรมชาติ พบเป็นขยะบ้างเล็กน้อย ซึ่งส่วนใหญ่เป็นฝักข้าวโพด ที่นักท่องเที่ยวให้เป็นอาหารแก่ลิง 

ช่องกระจกเกิดอยู่ในชั้นหินปูนชั้นหนาตอนบนของยอดเขา มองเห็นเขาเป็นรูโหว่ทะลุเป็นช่องกว้างขนาดใหญ่ สาเหตุของการเกิดช่องกระจกมีปัจจัยสำคัญ 3 ประการ คือ รอยแตกหลายทิศทางในชั้นหินปูน คุณสมบัติของหินปูนที่ละลายได้ดีในน้ำที่มีฤทธิ์เป็นกรดอ่อน และลมแรงที่พัดปะทะกับเขาริมทะเล รอยแตกในชั้นหินปูนเกิดจากอิทธิพลการเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลก ทำให้แอ่งตะกอนเดิมถูกยกตัวขึ้นกลายเป็นพื้นที่สูง เมื่อรอยแตกเหล่านี้ตัดกัน ทำให้เนื้อหินตรงส่วนกลางเป็นอิสระจากหินส่วนใหญ่ ปฏิกิริยาเคมีที่เกิดกับเนื้อหินทำให้รอยแตกขยายกว้าง ทำให้เนื้อหินที่เป็นอิสระมีขนาดเล็กลง และหลุดร่วงออกไป แรงลมปะทะจะเป็นตัวกลางช่วยนำพาหินที่หลุดเป็นอิสระให้ตกหายออกไปจากที่เดิม เกิดเป็นช่องกระจกหรือโพรงทะลุ ในอนาคตหินส่วนที่อยู่ด้านบนของช่องกระจกอาจจะหลุดร่วงออกไป สิ้นสภาพของการเป็นช่องกระจกได้

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางชีวภาพ

พืชพรรณส่วนใหญ่เป็นไม้ดังเดิมในพื้นที่ และพบเป็นลิงเป็นจำนวนมาก

ประเภทการใช้ประโยชน์

กลุ่มผู้ใช้ประโยชน์หลักคือ นักท่องเที่ยวท้องถิ่น กลุ่มผู้ใช้ประโยชน์รองคือ นักท่องเที่ยวในภูมิภาคอื่นๆ นักท่องเที่ยวขึ้นไปนมัสการพระพุทธบาทจำลองและพระบรมสารีริกธาตุ

สุนทรียภาพและการพัฒนาทางกายภาพ

สามารถมองเห็นแหล่งธรณีได้อย่างชัดเจนในระยะไกล เส้นทางการเดินขึ้นเขาเป็นบันไดคอนกรีต มีราวกันตกที่แข็งแรง รูปแบบของบันได และศาลาพักผ่อน ชมวิว มีความสอดคล้องกับบริบทของพื้นที่ที่เป็นเขตวัดและชุมชนเมือง สามารถชมทัศนียภาพได้โดยรอบ แต่จะไม่เห็นแหล่งธรณีที่ชัดเจน ส่วนทางเดินเท้าไปยังบริเวณแหล่งธรณีมีลักษณะขรุขระ ไม่มีการใช้รั้วหรือราวกันตก

โครงการพัฒนา

โครงการสร้างบันไดทางขึ้นชมเขาช่องกระจกทางด้านทิศเหนือ

โครงการปรับปรุงภูมิทัศน์บน ยอดเขาช่องกระจก