สถานที่ตั้ง

จังหวัด กาญจนบุรี อำเภอ อำเภอไทรโยค ตำบล ลุ่มสุ่ม 71150

ประเภทสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

ภูเขา

สถานภาพ

- แหล่งธรรมชาติท้องถิ่น

ความสำคัญ/ลักษณะของสิ่งแวดล้อมธรรมชาติ

เขาขาด /ช่องเขาขาด หรือ ช่องไฟนรก เป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางรถไฟสายไทย-พม่า  (ทางรถไฟสายมรณะ)  ตลอดเส้นทางรถไฟสายไทย-พม่า มีหลายจุดที่มีเนินหิน ภูเขา หน้าผา หรือหุบเหว ขวางอยู่จึงต้องขุดให้เป็นช่องเพื่อที่รถไฟสามารถวิ่งผ่านไปได้ ซึ่งที่ช่องเขาขาด หรือ ช่องไฟนรก เป็นจุดที่ใหญ่ที่สุด  ช่องเขาขาด เป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางรถไฟสายประวัติศาสตร์ไทย-พม่าในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 มีความยาว 73 เมตร ลึกสูง 25 เมตร เกิดจากการตัดเจาะภูเขาหินด้วยมือของทหารเชลยศึกชาวออสเตรียและอังกฤษ  โดยเริ่มก่อสร้างและตัดช่องเขาเมื่อเดือนเมษายน ค.ศ. 1943 การก่อสร้างใช้เวลา 3 เดือน เชลยศึกต้องทำงานถึง18 ชั่วโมงต่อวัน ในช่วงกลางคืนจะใช้น้ำมันตะเกียง แสงสลัวริบหรี่และเงาของเหล่าทหารเชลยศึก จะปรากฏบนผนังช่องเขาที่ถูกตัดจึงเป็นสถานที่ที่ได้รับการขนานนามว่าช่องไฟนรก ช่องเขาขาดตั้งอยู่ด้านหลังของพิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาด โดยมีเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติจากพิพิธภัณฑ์ไปยังช่องเขาขาด เป็นเขาหินปูนที่ขาดออกจากกันเป็นช่อง เกิดจากการตัดเจาะภูเขาหินด้วยมือปราศจากเครื่องมือทันสมัยสำหรับสร้างทางรถไฟสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2

อยู่ในความดูแลของศูนย์ประวัติศาสตร์ช่องเขาขาด  ภายใต้กองส่งเสริมการเกษตรและสหกรณ์ หน่วยบัญชาการทหารพัฒนา 

ตำนานความเชื่อ

-

ประวัติศาสตร์ และโบราณคดี

        ช่องเขาขาด เมื่อสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 เคยเป็นสถานที่ซึ่งทหารญี่ปุ่นบังคับให้เชลยศึกที่เป็นชาวออสเตรเลีย อังกฤษ ดัตช์ และอเมริกา รวมทั้งแรงงานชาวเอเชียมาสร้างทางรถไฟจากประเทศไทยไปพม่า เพราะญี่ปุ่นเห็นว่า การส่งกำลังที่ปลอดภัยกว่าเส้นทางเดินเรือทางทะเล คือ ทางรถไฟ จึงตัดสินใจสร้างทางรถไฟในระยะทางราว 415 กิโลเมตร เริ่มตั้งแต่บ้านโป่งไปจนถึงตันบูซายัดในพม่า ทว่าการสร้างทางรถไฟในสมัยสงครามโลกครั้งนั้น ทหารญี่ปุ่นสั่งให้เชลยศึกทำงานด้วยความเร่งรีบตลอดทั้งวัน เชลยศึก เสียชีวิตลงเพราะขาดแคลนอาหาร และไม่มีการแพทย์ ระหว่างการก่อสร้างอีกทั้งทหารญี่ปุ่นที่ดูแลการก่อสร้างยังทำทารุณกรรมต่อเชลยศึกด้วย ความน่าสะเทือนใจที่เกิดขึ้นบริเวณช่องเขาขาด จนถูกขนานนามว่า ช่องไฟนรกเนื่องจากในห้วงเวลาเร่งด่วนที่เชลยศึกต้องเร่งสร้างทางรถไฟให้เสร็จตามกำหนดในเดือนสิงหาคม พ.ศ.2468 

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางธรณีวิทยา

ธรณีวิทยา บริเวณเขาขาดส่วนใหญ่เป็นเขาหินปูน และหินตะกอน รวมทั้งหินศิลาแลงซึ่งเกิดจากการทับถมของลำธารในยุค Querternary
ลักษณะภูมิประเทศ    เขาขาดเป็นส่วนหนึ่งของแนวทิวเขาตะนาวศรี 

ดิน    ดินประกอบด้วยกรวด ทราย ทรายแป้ง ดินลูกรัง ส่วนในที่ราบมีส่วนผสมของดินทราย และดินดานมาก

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางกายภาพ

ช่องเขาขาด มีอีกชื่อว่าช่องไฟนรกหรือ Hellfire pass ซึ่งเป็นช่องเขาที่ถูกขุดเจาะโดยใช้แรงงานคนทั้งหมดในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางรถไฟสายไทย-พม่า เพื่อใช้ลำเลียงเสบียงระหว่างช่วงสงคราม พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ตั้งมาเพื่อเป็นอนุสรณ์สถาน เพื่อรำลึกถึงและไว้อาลัยแก่ เชลยศึก (ส่วนใหญ่เป็นชาวอังกฤษ ออสเตรเลีย และดัตช์) และพลเรือน (ส่วนมากเป็นชาวเอเชียมาลายัน)

ภูมิทัศน์    มีเนินหิน ภูเขา หน้าผา หุบเหว และจะพบกับเส้นทางรถไฟที่เชลยศึกเคยขุดเจาะทำรางรถไฟเพื่อมุ่งหน้าผ่านเส้นทางช่องเขาขาดายัน)  

ลักษณะปัจจัยแวดล้อมทางชีวภาพ

พืชพรรณ    ส่วนใหญ่เป็นป่าเบญจพรรณแล้งบริเวณด้านล่างจะเป็นไม้พุ่มและหญ้า เช่น ไผ่ แคหางค่าง ขลู่ งิ้วป่า งิ้วแดง เสี้ยวดอกขาว ผ่าเสี้ยน กะตังใบ เป็นต้น
สัตว์ป่า  นก กระรอก แมลงต่างๆ 

 

ประเภทการใช้ประโยชน์

แหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ช่องเขาขาด พิพิธภัณฑ์สถานแห่งความทรงจำเป็นอนุสรณ์สถานสงคราม และเส้นทางศึกษาธรรมชาติ

สุนทรียภาพและการพัฒนาทางกายภาพ

การเข้าถึงมีความสะดวกสบายพื้นที่ยังคงความเป็นธรรมชาติสูง การพัฒนาสิ่งอำนวยความสะดวกในพื้นที่มีสวยงามคงทน และกลมกลืนกับสภาพธรรมชาติ

โครงการพัฒนา

-

สิ่งก่อสร้างและสิ่งอำนวยความสะดวก

พิพิธภัณฑ์สถานแห่งความทรงจำ เส้นทางเดินตามทางรถไฟช่องเขาขาด-สถานีหินตก บันได ถนนลาดยาง ป้ายสื่อความหมาย ลานจอดรถ ห้องน้ำ

มีร้านค้า